Matcha to nie tylko herbata, ale również część kultury i tradycji, szczególnie w Japonii, gdzie od wieków jest używana w ceremoniach herbacianych. Jej wyjątkowy smak, intensywny kolor i właściwości zdrowotne sprawiły, że zyskała popularność na całym świecie.
Historia
Zielona herbata w proszku, która do Japonii dotarła z Chin, gdzie od VIII wieku jej picie było elementem towarzyskiej rozrywki, w XV stuleciu stała się podstawą wyrafinowanego nurtu filozofii życia – Chado, (po jap. Droga Herbaty).
W centrum Chado stoi ceremonia herbaciana, ściśle związana z rytuałami buddyzmu Zen.
Picie zielonej herbaty nie tylko wspomagało trud medytacji mnichów w Chinach, a potem Japonii, ale samo w sobie, stało się środkiem do osiągnięcia oświecenia. Ofiarowanie czarki napoju Buddzie, było częścią codziennych praktyk świątynnych. Mnich Eisai, który wprowadził matchę do Japonii, uważał ją za napój wspierający koncentrację podczas medytacji oraz mający właściwości lecznicze. Od tego czasu matcha stała się symbolem spokoju, harmonii i zdrowia.
Ceremonia herbaty
XVI-wieczna Japonia była świadkiem narodzin niezwykłego rytuału – ceremonii herbaty. Powstała jako reakcja na przesadną ozdobność, która zapanowała wówczas wśród arystokracji. Mnich Murata Shuko, doznawszy oświecenia podczas prostego aktu parzenia herbaty, zainspirował innych do poszukiwania piękna w prostocie.
Ceremonia herbaty, zwana chanoyu, to nie tylko sposób przygotowania napoju, ale przede wszystkim filozofia życia oparta na harmonii, spokoju i szacunku. W skromnym pawilonie, pozbawionym zbędnych ozdób, gospodarz i goście spotykają się, by wspólnie delektować się chwilą obecną. Każdy gest, każdy dźwięk, każde światło mają swoje znaczenie i przyczyniają się do stworzenia atmosfery pełnej skupienia i harmonii.
Symbolika ceremonii
Duch ceremonii herbaty wyraża się w czterech podstawowych pojęciach:
- Spokój: ceremonia pozwala oderwać się od codziennych trosk i znaleźć wewnętrzny spokój.
- Czystość: zarówno fizyczna czystość przestrzeni, jak i czystość intencji uczestników są niezwykle ważne.
- Szacunek: szacunek okazywany jest zarówno gościom, jak i samej herbacie oraz wszystkim przedmiotom używanym podczas ceremonii.
- Harmonia: harmonijne współistnienie wszystkich elementów ceremonii tworzy wyjątkową atmosferę.
Dziś, rytuał parzenia herbaty przy użyciu matchy, daje okazje do spotkań elity, intelektualnej wymiany, służy pogłębieniu erudycji, jest wyrazem troski i ciągłość tradycji.
„Kto nie czuje w sobie samym znikomości rzeczy wielkich, ten łatwo może u innych przeoczyć wielkość rzeczy małych”. – Okakura Kakuzo
Jak powstaje matcha?
Matcha powstaje z liści krzewów herbacianych, które przed zbiorami są specjalnie ocieniane matami. Odróżnia ją to od gatunków takich jak sencha, które rosną w pełnym słońcu. Na co najmniej dwa do trzech tygodni przed zbiorami krzewy osłania się przed słońcem, co spowalnia ich wzrost. W tym czasie liście zyskują bladą zieleń i wytwarzają aminokwasy, które nadają herbacie słodszy i bardziej aromatyczny charakter.
Liście są suszone, a następnie mielone na ultradrobny proszek przy użyciu kamiennych młynów. Jest to czasochłonne – mielenie zaledwie 30 gramów matchy zajmuje godzinę. Proces ten, opracowany w okresie Azuchi-Momoyama (1568–1603), pozwala na produkcję tencha (碾茶), z której powstaje matcha, oraz gyokuro (玉露) – wysokiej jakości, rafinowanej herbaty zielonej.
Właściwości zdrowotne
Matcha, dzięki wyjątkowej metodzie produkcji, dostarcza organizmowi skoncentrowaną dawkę składników odżywczych i przeciwutleniaczy. Połączenie kofeiny i L-teaniny zapewnia długotrwałe uczucie energii i poprawia koncentrację, jednocześnie działając kojąco na układ nerwowy. Wysoka zawartość antyoksydantów, zwłaszcza katechin, wzmacnia odporność organizmu i chroni komórki przed uszkodzeniami.
Chlorofil zawarty w matchy wspiera naturalne procesy detoksykacji, oczyszczając organizm z toksyn. Regularne picie matchy może również przyczynić się do poprawy zdrowia serca, obniżając poziom cholesterolu i ciśnienia krwi.
Różne zastosowania matchy
W ostatnich latach matcha stała się niezwykle popularna na Zachodzie, gdzie jej zastosowanie wykracza daleko poza tradycyjne ceremonie herbaciane. Jej intensywny smak, unikalny zielony kolor oraz zdrowotne właściwości sprawiły, że znalazła zastosowanie w różnorodnych produktach i przepisach, stając się prawdziwym fenomenem.
Podbiła także serca szefów kuchni i baristów na całym świecie, wkraczając do kawiarnianych menu i domowych przepisów jako matcha latte oraz przeróżne desery takie jak lody czy ciasta właśnie z jej dodatkiem. Jednym z takich popularnych deserów jest mochi, japoński deser robiony z ciasta ryżowego, który zachwyca kubki smakowe wielu ludzi na świecie.
